Niet of geen

Uitleg

Om iets te ontkennen kun je niet gebruiken of geen. De ontkenning wordt ook negatie genoemd. Het verschil tussen niet en geen is soms lastig.

niet: je ontkent meestal de hele zin

• Ik wil niet met je mee.
• Fatma gaat morgen niet naar de cursus. 

geen: je ontkent meestal alleen het woord dat er achter staat

• Ik heb geen jas aan. 
• Ali heeft geen koptelefoon meegenomen. 

Geen

Het woord geen betekent eigenlijk 'niet een' en wordt meestal voor het zelfstandig naamwoord gebruikt. 

• Ik heb een mandarijn. Ik heb geen mandarijn.
• Ik heb een hond. Ik heb geen hond.
• Ik heb dorst. Ik heb geen dorst.
• Ik heb kinderen. Ik heb geen kinderen.

Je kunt in plaats van geen dus eigenlijk ook 'niet een' gebruiken, maar dat is niet zo gebruikelijk én er is soms een heel klein betekenisverschil. Dus als je 'niet een' wilt gebruiken, kun je beter geen gebruiken.

Niet

Het woord niet wordt gebruikt om een zin of woordgroep te ontkennen.

• Ik hou van je. Ik hou niet van je. (niet houden van)
• Ik lust graag appels. Ik lust niet graag appels. (niet lusten)
• Waar is je jas? Ik heb mijn jas niet. (niet hebben)
• De hond is lief. De hond is niet lief. (niet lief zijn)

Plaats van 'niet' in de zin

Het woordje 'niet' kan op verschillende plaatsen in de zin staan, maar het betekent dan vaak iets anders.

• Niet alle cursisten waren op tijd. 
• Sommige cursisten waren te laat.
• Alle cursisten waren niet op tijd. 
• Alle cursisten waren te laat.
• Niet al het snoep was opgegeten. 
• Er was nog snoep over.
• Al het snoep is niet opgegeten. 
• Al het snoep is over.

In de opdrachten kun je aan de slag gaan met het verschil tussen niet en geen.